Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën kan zich weer met opgeheven hoofd in Brussel vertonen. Nederland voldoet immers weer aan de Europese norm voor het begrotingstekort. Maar onderliggend gaat het helemaal nog niet zo goed met de staatsfinanciën.
Het overheidstekort van Nederland voldoet sinds vorig jaar aan de Europese 3-procentsnorm. Andere indicatoren schetsen echter een ,,minder rooskleurig beeld van de situatie”. Daarop wijst het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in een rapport dat woensdag is gepubliceerd.
Belangrijkste gevaren voor de staatsfinanciën zijn dat Nederland zwaar leunt op het voordeel van de extreem lage rente en de miljarden die nog binnenstromen via de aardgasbaten. Zonder die twee doet Nederland het een stuk slechter.
‘Robuust’ overheidssaldo Nederland niet erg sterk
Onderstaande grafiek laat dat zien. Hierbij toont het CBS de ontwikkeling van het feitelijke begrotingstekort, dat in in 2013 op 2,3 procent van het nationaal inkomen lag, in de donkerblauwe lijn.
(klik voor uitvergroting)
Daarnaast is het structurele tekort weergegeven (groene lijn). Dat schoont het feitelijke tekort voor schommelingen in de economie. Over de afgelopen vijf jaar levert dat een iets rooskleuriger beeld op, omdat Nederland in een lange periode van economische malaise zat.
Het CBS wijst echter ook op het zogenoemde 'robuuste saldo' (lichtblauwe lijn). Dat is het feitelijke overheidssaldo, exclusief zaken als rentebetalingen op de staatsschuld en de aardgasbaten. "Het robuuste saldo is stelselmatig negatiever dan het structurele saldo. Dit geeft aan dat de Nederlandse overheid erg leunt op inkomsten die kunnen opdrogen", aldus het CBS.
Lage rente helpt Nederland
Dat Nederland in 2013 weer aan de normen van Brussel voldeed kwam met name door de extreem lage rentelasten. Sinds 1983 betaalde Nederland nog nooit zo weinig aan rente. In onderstaande grafiek is bijvoorbeeld te zien dat de rentelasten in de crisisjaren na 2008 bleven dalen (lichtblauwe lijn), terwijl de staatsschuld als percentage van de economie (groene lijn) fors opliep door de economische krimp en de steunoperaties voor de Nederlandse grootbanken in 2008 en 2009.
(klik voor uitvergroting)
Zonder de rentelasten heeft Nederland altijd nog een overheidstekort. Daarin verschilt Nederland van andere landen. Italië, bijvoorbeeld, zou wanneer de rentelasten niet mee worden gerekend, niet op een tekort zijn uitgekomen.
Dat is te zien in de onderstaande tabel, waarin ook het 'primaire saldo' op de begroting is opgenomen waarin de rentebetalingen op de staatsschuld zijn weggelaten. Nederland doet met een min van 0,8 procent bijvoorbeeld slechter dan Italië (plus twee procent) in 2013.
(klik voor uitvergroting)
Een ander punt van aandacht zijn de aardgasbaten. Daaraan verdiende Nederland vorig jaar nog miljarden euro's, stelt het CBS. Maar die inkomsten gaan over een tijdje afnemen. De gasbel raakt een keer op. Dat betekent dat de overheid voor de houdbaarheid van haar financiën op den duur minder zal moeten uitgeven. Of de inkomsten die wegvallen moeten worden opgevangen met andere posten.
Bron: Z24/ANP
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl